
تنفس یکی از ضروریات زندگی است که معمولاً بدون فکر اتفاق می افتد. هنگامی که هوا را استنشاق می کنید ، سلول های خون اکسیژن دریافت می کنند و دی اکسید کربن آزاد می کنند. دی اکسید کربن یک نوع پسماند است که از طریق بدن شما تولید شده و طی بازدم دفع می شود. تمام تلاش ما دادن اطلاعات مفید به شماست، همراه ما در وب سایت رنگ زندگی باشید.
تنفس عمیق چیست
تنفس عمیق به معنای کشیدن نفسهایی آهسته، کامل و کنترلشده است که ریهها را به طور کامل پر میکند و هوا را عمیقتر وارد بدن میسازد. این روش تنفسی باعث افزایش میزان اکسیژن دریافتی و بهبود تبادل گازها در ریهها میشود، که نتیجه آن افزایش انرژی و بهبود عملکرد اندامهای مختلف بدن است.
علاوه بر این، تنفس عمیق به کاهش تنشهای روانی و اضطراب کمک میکند و باعث آرامش ذهن و افزایش تمرکز میگردد. با تمرین منظم تنفس عمیق، میتوان سیستم عصبی را به حالت تعادل رساند و واکنشهای استرسی بدن را کنترل کرد، بنابراین این تکنیک ساده یکی از مؤثرترین ابزارها برای حفظ سلامت جسم و روان به شمار میرود.
تنفس عمیق چگونه هست
بیشتر افراد نفسهای کوتاه و کمعمق رو وارد قفسه سینه خودشون میکنند. این کار میتونه شما رو مضطرب کنه و انرژیتون رو از بین ببره. با این تکنیک یاد میگیرید که چطور نفسهای بزرگتر رو تا داخل شکمتون وارد کنید.
- راحت باشید. میتونید توی تخت یا روی زمین به پشت دراز بکشید و بالشی رو زیر سر و زانوهاتون قرار بدید. یا این که روی یک صندلی بشینید و شانهها، سر و گردنتون رو به پشتی صندلی تکیه بدید.
- از طریق بینی نفس بکشید و بگذارید شکمتون پر از هوا بشه.
- از طریق بینی نفستون رو خارج کنید.
- یک دست رو روی شکمتون قرار بدید و دست دیگر رو روی سینه بگذارید.
- همونطور که نفس میکشید، بالا رفتن شکمتون رو احساس کنید و وقتی نفستون رو بیرون میدید، پایین رفتن شکمتون رو حس کنید. دست روی شکمتون باید بیشتر از دستی که روی سینه قرار داره حرکت کنه.
- سه نفس کامل و عمیق دیگر بکشید و در حالی که شکمتون با نفسها بالا و پایین میره، نفس رو وارد بدن کنید.
تعریف استرس
استرس یکی از واکنشهای طبیعی و حیاتی بدن است که در مواجهه با تغییرات، فشارها یا چالشهای زندگی بروز میکند. این واکنش بهعنوان یک مکانیسم دفاعی عمل میکند و فرد را برای مقابله با شرایط دشوار آماده میسازد.
در بسیاری از مواقع، استرس کوتاهمدت میتواند مفید باشد، زیرا باعث افزایش تمرکز، انرژی و انگیزه برای حل مشکلات میشود. اما زمانی که این وضعیت بهطور مداوم و مزمن ادامه یابد، آثار زیانباری بر سلامت جسمی و روانی بهجا میگذارد.
استرس طولانیمدت میتواند سیستم ایمنی را تضعیف کند، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و گوارشی را افزایش دهد و حتی تعادل هورمونی بدن را بر هم بزند. همچنین، از نظر روانشناختی ممکن است به اضطراب، افسردگی و کاهش کیفیت زندگی منجر شود.
آگاهی از علل استرس و یادگیری روشهای مدیریت آن، نقش مهمی در حفظ سلامت کلی و پیشگیری از پیامدهای منفی آن دارد. تنفس عمیق، ورزش، تغذیه سالم و حمایت اجتماعی از جمله راهکارهای مؤثر برای کنترل و کاهش این واکنش طبیعی اما گاهی آسیبزا هستند.
تنفس صحیح به چه معناست
تنفس صحیح تنفسی است که در آن هوا از طریق بینی وارد نای و سپس با انقباض دیافراگم و افزایش حجم قفسهی سینه به داخل ریهها کشیده شود. بعضی از افراد به جای بینی از طریق دهان نفس میکشند که این موضوع میتواند برای آنها مشکلاتی از قبیل پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه، اختلال در عمل بلع یا صحبت کردن و بزرگ شدن لوزهها و … پدید آورد.
برخلاف تنفس از راه دهان، نفس کشیدن از طریق بینی فواید بسیاری دارد. این شیوهی تنفسی هوای ورودی را گرم و مرطوب میسازد؛ همچنین موهای بینی ذرات خارجی مانند گرد و غبار را فیلتر و از ورود آنها به ریهها جلوگیری میکنند.
در هنگام تنفس صحیح شکم به داخل و خارج حرکت میکند و قفسهی سینه و شانهها ثابت هستند. به این نوع نفس کشیدن، تنفس دیافراگمی میگویند. بعضی از اشخاص در حین عمل دم شانههایشان را به سمت بالا میبرند و در زمان بازدم قفسهی سینهی خود را منقبض میکنند که این روش کاملا نادرست است.
تاثیر تنفس سطحی بر اضطراب
هنگام اضطرب افراد غالبا نفس های سریع و سطحی می کشند که مستقیماً از سینه می آید. این نوع تنفس که تنفس توراسیک یا تنفس با قفسه سینه نامیده می شود، باعث اختلال در سطح اکسیژن و دی اکسید کربن در بدن شده و در نتیجه منجر به افزایش ضربان قلب ، سرگیجه ، تنش عضلانی و واکنش های جسمی دیگر می شود.
در این حالت خون شما به درستی اکسیژنه نمی شود و همین امر میتواند سیگنال شروع یک واکنش استرسی باشد که منجر به اضطراب و حملات پانیک می شود.
از طرف دیگر تنفس دیافراگمی یا عمیق، سیستم عصبی پاراسمپاتیک را که مسئول تنظیم ضربان قلب ، جریان خون ، تنفس و هضم غذا است تحریک می کند. تنفس عمیق به شما کمک می کند تا از پاسخ “مقابله یا گریز” (پاسخ استرس حاد) در شرایط استرس زای ذهنی یا جسمی جلوگیری کنید.
فواید تنفس عمیق
نفس عمیق تنها یک روش ساده برای تنفس نیست؛ بلکه فواید زیادی برای سلامت جسمی و روانی دارد. برخی از این فواید عبارتند از:
کاهش استرس و اضطراب: تنفس عمیق با تحریک سیستم عصبی پاراسمپاتیک، بدن را در حالت آرامش قرار میدهد. این سیستم مسئول کاهش ضربان قلب، کاهش فشار خون و تسکین عضلات است که همه اینها به کاهش استرس و اضطراب کمک میکند.
بهبود تمرکز و توجه: با تامین اکسیژن بیشتر به مغز، نفس عمیق میتواند به بهبود تمرکز و کارایی ذهنی کمک کند. این امر به ویژه در زمانهای استرسزا یا هنگام انجام کارهای پیچیده و نیازمند تمرکز بسیار مفید است.
تقویت سیستم ایمنی: تحقیقات نشان میدهند که نفس عمیق میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. با کاهش استرس و افزایش آرامش، سیستم ایمنی قویتر عمل میکند و بدن را در مقابل بیماریها محافظت میکند.
بهبود خواب: بسیاری از افراد به دلیل استرس و اضطراب دچار مشکلات خواب میشوند. تنفس عمیق میتواند به آرامش بدن و ذهن کمک کند و در نتیجه کیفیت خواب را بهبود بخشد.
تمرینات تنفسی دقیقاً چه هستند
تمرینات تنفسی یا تنفس، زمانی است که ما عمداً نحوهی نفس کشیدن را کنترل میکنیم تا حس آرامش و راحتی را در ذهن و بدن تجربه کنیم. هر کس که در کلاس یوگا شرکت کرده است، با هر حالت جدید، دم و بازدم انجام داده است. یا ممکن است از ما خواسته باشند در حین مراقبهی هدایتشده یا خواب هد اسپیس، چند نفس عمیق بکشیم.
از آنجایی که تکنیکهای تنفس تنها در طول فعالیتهای مربوط به سلامتی مفید نیستند، میتوانیم هر وقت به آنها نیاز داشته باشیم، انجامشان دهیم تا بتوانیم به طرزی ماهرانهتر به استرس پاسخ دهیم.
وقتی دچار اضطراب میشویم، احتمالاً متوجه میشویم که تنفسمان کم عمق و کوتاه میشود. ممکن است از طریق دهان نفس بکشیم و فقط در نواحی بالای ریهها نفس بکشیم، که جریان هوا را در بدن محدود میکند و میتواند باعث ایجاد تنش یا احساسات ناخوشایند شود. شاید تپش قلب بگیریم، عرق کنیم یا در جاهای خاصی از بدن احساس سفتی کنیم.
بنابراین، اگر در طول یک جلسهی کاری مهم به طور تصادفی قهوه را روی پیراهنمان بریزیم، تنفس سریع ما (پاسخی طبیعی به استرس) ممکن است در واقع تمیز کردن، جمعبندی خود و برگشتن دستور کار را برای ما دشوارتر کند.
اما تحقیقات نشان میدهد که تنفس عمیق و سایر تکنیکهای تنفسی به ما کمک میکنند در لحظات استرس آرام شویم. وقتی عمداً عمیقتر و از طریق بینی نفس میکشیم، ممکن است متوجه شویم که نفس با فشار از شکممان بیرون میآید.
این نشانهی آن است که ریههای ما کاملاً باز هستند و جریان هوا را در بدن بالا میبرند. این همان چیزی است که ما میخواهیم. با این کار همچنین سیستم “استراحت و هاضمهی” خود را فعال میکنیم، که به بدن میگوید استراحت کند.
مطالعهی دیگری نشان میدهد که تمرینات تنفس عمیق میتوانند به ما کمک کنند، تمرکزمان را بهبود ببخشیم تا بتوانیم به واکنشهایمان توجه کنیم و بیشتر حضور داشته باشیم (نه اینکه بخاطر ریختن نوشیدنی دچار خجالت شویم یا ناراحت شویم).
چگونه تمرینات تنفس عمیق را انجام دهیم
درست مانند مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق را میتوان در هر مکان و هر زمان انجام داد. میتوانیم در مواقعی که به آنها نیاز داریم از آنها استفاده کنیم، مثلاً قبل از مصاحبه یا قرار اول، ناراحتیهایمان را از بین ببریم، یا وقتی در ترافیک گیر کردهایم کمتر احساس ناراحتی کنیم.
اما میتوانیم تکنیکهای تنفسی را به طور منظم، حتی روزانه، تمرین کنیم. میتوانیم روز را با نفس کشیدن در تختخواب شروع کنیم یا به پایان برسانیم. ما میتوانیم بعد از ورزش یا روزهای کاری نفس عمیق بکشیم تا انرژی خود را بازیابی کنیم. هر بار که دوش میگیریم یا دندانهایمان را مسواک میزنیم، میتوانیم تمرینات تنفسی انجام دهیم.
قرار دادن یک عادت جدید در یک روال موجود،
اضافه کردن آن را به برنامهی روزانهمان آسانتر میکند.
اولین قدم برای یک تمرین منظم این است که راحت باشید. توجه کنید که چگونه صندلی، تشک یا تخت بدن ما را نگه داشته یا از آن حمایت میکند. فقط مطمئن شوید که پشت و گردن صاف باشند تا نفس کشیدن تا حد امکان راحت باشد (مستقیم بنشینید یا اگر دراز کشیدهاید، هر گونه بالش را از پشت سر بردارید). اگر احساس امنیت کردید چشمها را ببندید یا به آرامی به سمت پایین نگاه کنید.
حالا به تنفستان توجه کنید. طولانی است؟ کوتاه؟ عمیق؟ کم عمق؟ آیا آن را در بینی یا گلو احساس میکنید؟ سینه یا شکم؟ هیچ پاسخی در این لحظه خوب یا بد نیست.
ما فقط آن را شناسایی میکنیم تا بتوانیم از نحوهی عملکرد تنفس و احساسمان بیشتر آگاه شویم. برای اینکه آگاهی خود را به سطح بعدی برسانیم، میتوانیم در طول روز توجه کنیم که کجا و چه زمانی نفس خود را حبس میکنیم و چه زمانی احساس آرامش میکنیم.
اگر تصمیم بگیریم که تمرینات منظم تنفس عمیق برای ما مناسب است، باید توجه داشته باشیم که ممکن است در حین انجام تنفس، احساسات شدید عاطفی یا فیزیکی داشته باشیم. سوزن سوزن شدن دستها یا انگشتان پا، سفت شدن یا دیگر ناراحتیهای جسمی و حتی تغییر در دمای بدن رایج است.
اگر این اتفاق افتاد نترسید. میتوانیم تنفس را متوقف کرده و به تنفس عادی برگردیم، تمرکز خود را روی یک شیء در اتاق قرار دهیم، بدنمان را به آرامی کش بیاوریم یا هر چیز دیگری که به آرام شدن بدن کمک میکند. به یاد داشته باشید: این دستورالعملهای تنفسی فرادرمانی هستند. ما همیشه میتوانیم آنها را متوقف کنیم یا کاملاً کار دیگری انجام دهیم.
کدام تمرین تنفسی از همه بهتر است
بهترین و مؤثرترین تمرینات تنفسی آنهایی هستند که برای همه مفید واقع میشوند. تمرینهای مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام تکنیکها برای شما مناسبترند. سپس میتوانید از آنها بهعنوان ابزاری برای کنترل تنفس خود استفاده کنید، بهویژه زمانی که همهچیز در اطرافتان از کنترل خارج میشود. هر یک از این تکنیکها را تا زمانی که احساس خوبی دارید، تکرار کنید.
چند تکنیک تنفسی برای کاهش استرس
1) آه چرخهای:
نام این تکنیک کمی عجیب است، اما کارکرد آن بسیار ساده و اصولی ست. این تمرین تنفسی بر بازدمهای طولانی متمرکز است و علائم اضطراب را از همین طریق کاهش میدهد. این تکنیک خلقوخو را بهبود میبخشد و سرعت کلیِ تنفس را در کمتر از 5 دقیقه تمرین، به طور قابل توجهی کاهش میدهد که همین موضوع موجب کاهش اضطراب میشود.
طبق مطالعات تکنیک آه چرخهای، از تکنیکهای تمرکز یا حتی تکنیک تنفس جعبهای کارآمدتر است و بیشتر بر کاهش اضطراب اثر میگذارد. این تکنیک بسیار مفید است و متخصصان توصیه میکنند که از این تکنیک به صورت روزانه استفاده کنید. محققان تأکید میکنند که اثر این نوع تنفس آنی است و بلافاصله پس از تنفس شما تسکین را تجربه خواهید کرد.
نحوه انجام تکنیک آه چرخهای:
مرحله اول: به آرامی از طریق بینی نفس بکشید تا زمانی که ریههای شما تا نیمه پر شود.
مرحله دوم: مکث کنید، سپس سعی کنید با یک نفس دیگر، ریههای خود را کاملاً پر کنید.
مرحله سوم: تمام هوا را به آرامی از دهان خارج کنید و بازدم را طولانیتر از دو دم کنید.
مرحله چهارم: حداقل پنج دقیقه تکرار کنید.
2) تنفس عمیق (تنفس دیافراگمی):
احتمالاً نام این تنفس را بیشتر از سایر تکنیکها شنیدهاید. قدیمی اما بسیار کارآمد. دانشمندان معتقدند تنفس عمیق یا تنفس دیافراگمی یک رویکرد ذهنی-فیزیکی مؤثر برای مقابله با استرس و شرایط روان تنی مانند اضطراب یا اختلال پانیک است.
برای تمرین تنفس عمیق دیافراگمتان را منقبض کنید، شکم خود را باز کنید و دم و بازدم عمیق انجام بدهید به نحوی که شکمتان از هوا پر و خالی شود. انجام این کار، منجر به کاهش اضطراب، احساس افسردگی و استرس میشود.
مؤسسه مبارزه با استرس در آمریکا نشان میدهد که 20 تا 30 دقیقه تنفس عمیق اضطراب را به طور قابل توجهی کاهش میدهد، اما نیازی نیست به خودتان فشار بیاورید با روزی چند نفس عمیق شروع کنید و هر روز ادامه بدهید.
برای اینکه ترس، استرس، اضطراب و آشوبِ درونی را از روتین روزمرهتان کنار بگذارید و بجای آنها وضعیت هیجانیتان را آزادانه انتخاب کنید و احساس خوشبختی، خلاقیت و آرامشتان را به حداکثر برسانید
نحوهی انجام تمرین تنفس عمیق:
مرحله اول: یک مکان راحت برای نشستن یا دراز کشیدن پیدا کنید، چشمان خود را ببندید و یک نفس عادی بکشید.
مرحله دوم: به آرامی از طریق بینی نفس بکشید، اجازه دهید قفسه سینه و قسمت پایین شکم در حالی که ریههای شما پر از هوا میشود، بالا برود. شکم شما باید کاملاً منبسط شود.
مرحله سوم: به آرامی نفس خود را از طریق بینی یا دهان خود بیرون دهید، هر کدام که برای شما راحتتر است.
مرحله چهارم: این روند را تا زمانی که احساس آرامش کنید، تکرار کنید. برخی افراد حتی چندین بار در روز این تکنیک را تمرین میکنند.
3) تنفس متناوب از سوراخ بینی:
تنفس متناوب از سوراخ بینی، نوعی تنفس یوگا است. طبق تحقیقات این رویکر موجب بهبود تمرکز و کاهش فشار خون میشود که هر دوی این موارد در کاهش اضطراب بسیار تأثیرگذار هستند. برای انجام تنفس متناوب از سوراخ بینی، به طور متناوب از سوراخهای چپ و راست بینی نفس میکشید. از شست و انگشتان دست راست خود برای بستن یک سوراخ بینی در هر بار تنفس استفاده خواهید کنید.
نحوهی انجام تنفس متناوب از سوراخ بینی:
مرحله اول: نفس بکشید و سوراخ راست بینی خود را با انگشت شست خود ببندید.
مرحله دوم: بازدم را از سوراخ چپ بینی خود بیرون دهید و سپس از سوراخ چپ بینی نفس بکشید.
مرحله سوم: سوراخ سمت راست بینی را با انگشت حلقه ببندید.
مرحله چهارم: بازدم را از سوراخ چپ بینی و دم را از سوراخ چپ بینی انجام دهید.
مرحله پنجم: تکرار
4) تنفس زمزمهای:
تنفس زمزمهای که گاهی اوقات با نام بهراماری پرانایاما یا نفس بامبلی نیز شناخته میشود؛ یک تکنیک تنفس آرام است که هنگام بازدم با صدای زنبور مانندی همراه است.
این تکنیک تنفسی سیستمهای بدن شما را درگیر میکند و روی سیستم تنفسی، سیستم عصبی خودمختار و سطح استرس و اضطرابتان تأثیر به سزایی میگذارد. این تمرین استرس، بیقراری و عصبانیت را تسکین میدهد، ذهن و بدنتان را آرام میکند و یک انتخاب عالی برای تمرینات تنفسی قبل از خواب است.
نحوه انجام تنفس زمزمهای:
مرحله اول: در یک حالت نشسته راحت، مانند نشستن روی زمین با پاهای ضربدری، قرار بگیرید.
مرحله دوم: از طریق بینی نفس بکشید و صورت و فک خود را شل کنید.
مرحله سوم: انگشت اشاره خود را بر روی غضروف گوش خود قرار دهید تا هر گونه صدایی را مسدود کنید.
مرحله چهارم: یک نفس عمیق از طریق بینی خود بکشید و از طریق بینی خود بازدم کنید و در بازدم صدای زمزمه یا وزوز ایجاد کنید، در واقع باید تارهای صوتی خود را به نحوی تکان بدهید، انگار در حال گفتن همممم هستید. (گوشهای خود را بسته نگه دارید).
مرحله پنجم: این روند را حداقل تا 6 بار تنفس ادامه دهید.
5) تنفس جعبهای یا مربعی:
تنفس جعبهای که گاهی به آن تنفس تاکتیکی نیز گفته میشود، برای اولین بار توسط اعضای ارتش ایالات متحده برای تنظیم استرس و بهبود عملکرد استفاده شد. این تمرین تنفسی، تنفس جعبهای نامیده میشود زیرا دارای چهار جزء اصلی است و عدد چهار در مراحل انجام این تکنیک نقش بزرگی دارد.
میتوانید در هر شرایطی از تنفس جعبهای استفاده کنید. این تکنیک برای تأثیرگذاری نیازی به محیط آرام ندارد و دقیقاً به همین دلیل است که اغلب توسط ارتش استفاده میشود. میتوانید از این تکنیک، قبل، حین و بعد از تجربههای اضطرابآور استفاده کنید.
نحوه انجام تکنیک تنفس جعبهای:
مرحله اول: در حالی که تا چهار میشمارید از طریق بینی نفس بکشید.
مرحله دوم: نفس خود را به اندازهی چهار شماره حبس کنید.
مرحله سوم: نفستان را به اندازهی چهار شماره بیرون دهید.
مرحله چهارم: نفس خود را به اندازهی چهار شماره حبس کنید.
مرحله پنجم: تکرار.
نکتهی مهم این است که این تکنیک را برای خودتان کارآمد کنید. یعنی در اصل این تکنیک با شماره عدد از یک تا چهار انجام میشود، اما بسته به نیاز و ترجیحاتتان ممکن است بخواهید تا دو بشمارید یا حتی بخواهید تا پنج بشمارید. انتخاب عددی که مناسب شماست، به عهدهی خودتان است. اگر نیاز به تمرکز دارید، تنفس مربعی را امتحان کنید.
همچنین برای این تمرین تنفسی، میتوانید یک مربع را تصور کنید که 4 ضلع مساوی دارد. آیا میتوانید آن را ببینید؟ این تجسم به ما کمک میکند در حالی که یک گوشهی مربع را به گوشهی دیگر وصل میکنیم، به شمارشهای مساوی نفس بکشیم و نفس خود را نگه داریم. نفسهای آهسته و عمیق بکشید؛ 4 شماره دم، 4 شماره نگه دارید، 4 شماره بازدم و سپس دوباره قبل از دم بعدی 4 شماره نگه دارید.
6) تنفس لب فشرده:
تنفس لب فشرده به شما کمک میکند که هوای بیشتری را از طریق دم و بازدم وارد ریههایتان بکنید و به همین دلیل باعث کاهش سرعت تنفس میشود. استفاده از این روش موجب کاهش تنگی نفس، بهبود تنفس و کاهش اضطراب میشود.
تنگی نفس در افراد مضطرب رایج است و این روش به صورت اختصاصی روی تنگی نفس تمرکز دارد. در صورت داشتن اضطراب و بیماریهای ریوی مانند آمفیزم یا بیماری مزمن انسدادی ریه، این روش تنفس برای شما معجزه به همراه خواهد داشت.
نحوه انجام تنفس لب فشرده:
مرحله اول: در وضعیتی راحت بنشینید و بدن خود را آرام کنید.
مرحله دوم: دو ثانیه از طریق بینی نفس بکشید.
مرحله سوم: لبهای خود را جمع کنید، مانند زمانی که قصد دارید برای بوسه آماده شوید و به مدت چهار ثانیه نفس خود را از طریق دهان بیرون بدهید.
مرحله چهارم: این نوع تمرین تنفسی را چندین بار در روز انجام دهید، به خصوص اگر مشکل ریوی دارید.
7) تنفس رزونانسی:
تنفس رزونانسی شامل تنفس با سرعت آهسته است، معمولاً 4، 5 تا 7 نفس در دقیقه است. این تمرین استرس و فشار خون را کاهش میدهد و خلقوخو را بهبود میبخشد. متخصصان سلامتی از تنفس رزونانسی برای این استفاده میکنند که بیماران بتوانند تغییرات غیرارادی ضربان قلبشان را تشخیص بدهند و از طریق تنفس این مسأله را کنترل کنند.
نحوه انجام تنفس رزونانسی:
مرحله اول: شش ثانیه از طریق بینی نفس بکشید. باید کمی طاقت بیاورید، زیرا شما نیز احتمالاً مانند اغلب مردم عادت دارید 12 الی 20 نفس در دقیقه بکشید.
مرحله دوم: به مدت شش ثانیه نفس خود را بیرون دهید، اجازه دهید نفس شما به آرامی از بدن خارج شود بدون اینکه آن را به زور از ریههای خود خارج کنید.
مرحله سوم: تکرار
8) تنفس شیر:
تنفس شیر نوعی تکنیک تنفسی است که در آن غرش شیر را تقلید میکنید. برخلاف سایر تمرینات تنفسی که آرام و ملایم هستند، تنفس شیر کمی نیرومندتر است. هنگامی که این تمرین تنفسی را انجام میدهید، زبان خود را بیرون میآورید و بازدمی بلند و قدرتمند انجام میدهید. این تمرین تنفسی در یوگا مورد استفاده قرار میگیرد.
تکنیکهای تنفسی یوگا برای کاهش اضطراب و حتی کاهش آپنه خواب بسیار مفید هستند.
نحوه انجام تمرین تنفس شیر:
مرحله اول: زانو بزنید و به عقب تکیه دهید تا باسنتان روی پاشنههایتان قرار بگیرد.
مرحله دوم: در حالی که یک نفس بزرگ و آهسته از بینی خود میکشید، سر خود را به سمت عقب خم کنید و کمی به جلو خم شوید.
مرحله سوم: نفس خود را برای چند ثانیه نگه دارید، سپس دهان خود را باز کنید و زبان خود را بیرون بیاورید (زبانتان باید آویزان باشد).
مرحله چهارم: با صدای بلندی مانند غرش به شدت بازدم خود را بیرون بدهید.
مرحله پنجم: چند بار تکرار کنید.
تمرینهای تنفسی پیشرفته
وقتی در تنفس شکمی تسلط پیدا کردید، شاید دوست داشته باشید، تمرینهای تنفسی پیشرفتهتر را امتحان کنید. سه تمرین تنفسی زیر را انجام دهید و ببینید کدامیک برای شما مؤثرتر است:
1) تمرین تنفس 8-7-4
در این تمرین نیز از تنفس شکمی استفاده میشود تا در آرام شدن کمک کند. این تمرین نشسته یا دراز کشیده قابل اجرا است.
برای شروع یک دست را روی شکم و یک دست را روی سینه قرار دهید. درست مثل تنفس شکمی.
دم آرام و عمیق به مدت 4 ثانیه بگیرید. به مدت 7 ثانیه نفس خود را نگه دارید.
بازدم داشته باشید به طوری که 8 ثانیه به طول بینجامد. در این 8 ثانیه سعی کنید هوا کامل از ریه خارج شود.
3 تا 7 بار تمرین را تکرار کنید تا آرام شوید. ببینید بعد از تمرین چه حس و حالی دارید.
وقتی در تنفس شکمی تسلط پیدا کردید، شاید دوست داشته باشید، تمرینهای تنفسی پیشرفتهتر را امتحان کنید. سه تمرین تنفسی زیر را انجام دهید و ببینید کدامیک برای شما مؤثرتر است:
2) تنفس غلتان
یکی دیگر از تمرینهای تنفسی، تنفس غلتان است، این تمرین به شما کمک میکند تا به استفاده کامل از ظرفیت ریه خود دست یابید و بر ریتم تنفس خود تمرکز کنید. در هر موقعیتی میتوانید تمرین را انجام دهید ولی بهتر است به پشت دراز بکشید و زانوها را خم کنید.
دست چپ را روی شکم و دست راست را روی سینه قرار دهید. ببینید موقع تنفس دستتان چطور بالا و پایین میشود. تمرین کنید تا بخش پایین ریهها را از هوا پر کنید. بنابراین دست چپ بالا خواهد آمد و دست راست ثابت میماند. همیشه از بینی دم بگیرید و از دهان بازدم را خارج کنید. 8 تا 10 بار این مرحله را تکرار کنید.
در این مرحله بعد از اینکه بخش پایینی ریهها را از هوا پر و خالی کردید، مرحله دوم را باید اضافه کنید. به این صورت که ابتدا بخشهای پایینی ریهها را مثل قبل از هوا پرکرده و سپس بخشهای بالاتر را از هوا پرکنید. وقتی اینگونه عمل میکنید، دست راستتان نیز بالا میآید و به طبع آن دست چپ همراه شکم کمی به سمت پایین حرکت میکند.
همانطور که از دهان بازدم را خارج میکنید، دست چپ به طور کامل پایین و سپس دست راست هم پایین خواهد آمد. با بازدم احساس کنید که تنش، بدن شما را ترک کرده و هر چه بیشتر به آرامش نزدیک میشوید.
3 تا 5 بار در روز تمرین کنید. و بالا و پایین رفتن شکم و سینه خودتان را مانند امواج غلتان ببینید. ببینید بعد از تمرین چه حسی دارید. چند هفته تمرین کنید تا در هر شرایطی بتوانید انجامش دهید. میتوانید به عنوان ابزار تنآرامی هر وقت به آرام شدن نیاز داشتید، از این تمرین استفاده کنید.
هشدار: برخی افراد در چندبار اول سرگیجه میگیرند، اگر نفستان تند شد یا احساس کردید حواستان سرجایش نیست، نفستان را آرام کنید و خیلی آرام بلند شوید.
3) تنفس صبحگاهی
این تمرین را وقتی صبح از خواب بیدار میشوید، برای کاهش انقباض ماهیچهها و باز کردن مسیر تنفس انجام دهید. سپس در طول روز برای رهایی از تنش استفاده کنید.
در حالی که ایستادهاید از کمر خم شوید، زانوها را هم کمی خم کنید و اجازه دهید بازوهایتان به صورت آویزان نزدیک به زمین قرار گیرد.
در حالی که به آرامی، دم عمیق میگیرید به آرامی به حالت ایستاده برگشته و در انتها سرتان را بالا بیاورید.
برای چند ثانیه در این حالت نفس را نگه دارید. در حالی که به حالت قبل بازمیگردید و از کمر خم می شوید بازدم داشته باشید. ببینید پس از اتمام تمرین چه احساسی دارید.
تمرین تنفسی نادی شودانا (تنفس تناوبی)
رای انجام این تمرین تنفسی در مکانی راحت بنشینید و ستون فقرات خود را صاف کنید. دست چپ خود را بین دو پای خود قرار دهید و دست راستتان را بلند کنید. سپس انگشت اشاره و میانی دست راست خود را روی پیشانی بین ابروها قرار دهید. چشمان خود را ببندید و از طریق بینی عمل دم و بازدم را انجام دهید.
ابتدا با استفاده از انگشت شست، سوراخ سمت راست بینی خود را ببندید و به آرامی از طریق سوراخ سمت چپ نفس بکشید.
به کمک انگشت شست و انگشت حلقه بینی خود را ببندید. سعی کنید برای چند لحظه نفس خود را حبس کنید.
با کمک انگشت حلقه سوراخ سمت چپ بینی را ببندید و از سمت راست عمل بازدم را انجام دهید. چند لحظه منتظر بمانید تا دوباره نفس بکشید.
عمل دم را از سوراخ سمت راست به آرامی انجام دهید. دوباره دماغ خود را همانطور که در مرحلهی 2 گفته شد ببندید و لحظهای مکث کنید.
سپس سوراخ سمت چپ را باز کرده و در این مرحله عمل بازدم را از این سوراخ انجام دهید. لحظهای منتظر بمانید تا دوباره نفس بکشید. این چرخهی دم و بازدم را از طریق سوراخهای بینی خود 10 بار تکرار کنید. هر بار باید 40 ثانیه طول بکشد.
مراقبهی هدایت شده
برخی از افراد با جلوگیری از الگوهای استرسزا از مراقبه یا مدیتیشن هدایت شده برای کاهش اضطراب خود استفاده میکنند.
میتوانید با نشستن یا دراز کشیدن در مکانی خنک، تاریک، راحت و آرام مدیتیشن هدایت شده را تمرین کنید. هنگام انجام این تمرین تنفسی به یک فایل صوتی آرام گوش دهید.
فایلهای صوتی مدیتیشن هدایت شده به شما کمک میکند تا تمام مراحل را در یک تجسم آرام به دور از واقعیتی استرسزا طی کنید. همچنین به شما کمک میکند تا افکار مزاحم خود را که باعث اضطراب شما میشوند کنترل کنید.
تاثیر تنفس عمیق بر کاهش استرس
تنفس عمیق یکی از سادهترین و مؤثرترین روشها برای کاهش استرس است که تأثیرات قابل توجهی بر بدن و ذهن دارد. این تکنیک با ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی و روانی، به کاهش تنشهای روزمره و احساسات منفی کمک میکند. در ادامه، به بررسی علمی اثرات تنفس عمیق در کنترل استرس میپردازیم.
فعالسازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک
یکی از اصلیترین فواید تنفس عمیق، تحریک سیستم عصبی پاراسمپاتیک است که بخشی از سیستم عصبی خودکار بدن محسوب میشود و مسئول ایجاد آرامش و کاهش پاسخهای استرسی است. هنگام انجام تنفس عمیق، این سیستم فعال شده و باعث کاهش ضربان قلب، پایین آمدن فشار خون و ایجاد حس آرامش در بدن میشود.
کاهش هورمونهای مرتبط با استرس
هورمونهایی مانند کورتیزول و آدرنالین در پاسخ به شرایط استرسزا آزاد میشوند تا بدن را آماده واکنش کنند، اما تنفس عمیق میتواند ترشح این هورمونها را کاهش دهد. با انجام تنفس عمیق، سطح کورتیزول کاهش یافته و احساس اضطراب و استرس کمتر میشود.
افزایش جریان اکسیژن به مغز
تنفس عمیق موجب افزایش میزان اکسیژن دریافتی و انتقال آن به مغز میگردد. مغز برای انجام عملکردهای شناختی خود به اکسیژن کافی نیاز دارد و افزایش اکسیژنرسانی میتواند باعث بهبود تمرکز، کاهش خستگی و کاهش احساسات منفی شود.
ایجاد حالت ذهنی آرام و متمرکز
تمرکز بر نفس کشیدن در هنگام تنفس عمیق، ذهن را از افکار پراکنده و تنشزا دور میکند و به ایجاد آرامش و تعادل در وضعیت ذهنی کمک میکند. این تمرین ذهنی به افراد کمک میکند تا بهتر با فشارهای روزانه مقابله کنند و آرامش بیشتری را تجربه نمایند.
تأثیرات مثبت بر سلامت جسمانی
علاوه بر کاهش استرس، تنفس عمیق میتواند عملکرد سیستم ایمنی را بهبود بخشد، تنشهای عضلانی را کاهش دهد، به عملکرد بهتر دستگاه گوارش کمک کند و کیفیت خواب را ارتقا دهد.
شواهد علمی و مطالعات انجام شده
مطالعات مختلفی نشان دادهاند که تمرینات تنفس عمیق به صورت منظم میتوانند سطح کورتیزول را کاهش داده و احساس آرامش را افزایش دهند. برای نمونه، پژوهشی در مجله “PLOS ONE” گزارش کرده که تمرینهای تنفس عمیق به مدت ۱۲ هفته باعث کاهش قابل توجه هورمون استرس و بهبود علائم اضطراب و افسردگی شدهاند.
تجربه افراد موفق
بسیاری از افراد برجسته و موفق جهان از تنفس عمیق به عنوان روشی کارآمد برای مدیریت استرس خود بهره میبرند. این افراد معتقدند که این تکنیک به آنها کمک میکند در شرایط دشوار، آرامش خود را حفظ کنند و عملکرد بهتری داشته باشند.
تمرین ساده برای شروع
برای تجربه فواید تنفس عمیق، در جای آرامی بنشینید، چشمانتان را ببندید و به آرامی از طریق بینی نفس بکشید، طوری که هوا به عمق ریهها و شکم برسد. سپس به آرامی و کنترل شده از دهان بازدم کنید. این حرکت را چندین بار تکرار کنید و به آرامش حاصل توجه کنید.
در نهایت، تنفس عمیق یکی از موثرترین روشها برای کاهش استرس و افزایش آرامش است که با تمرین مداوم، میتوان تأثیرات مثبت آن را در زندگی روزمره احساس کرد. این تکنیک ساده به بهبود سلامت کلی، افزایش انرژی و ارتقای کیفیت زندگی کمک میکند و به شما امکان میدهد در مواجهه با چالشهای روزانه، کنترل بیشتری روی احساسات و واکنشهایتان داشته باشید.
تاثیر تنفس عمیق بر سلامتی
تنفس عمیق فراتر از کاهش استرس، مزایای گستردهای برای سلامت جسمی و روانی به همراه دارد. این روش ساده و در دسترس، میتواند عملکرد سیستمهای مختلف بدن را بهبود بخشد و به شما کمک کند زندگی سالمتر و پربارتری را تجربه کنید. در این قسمت، نگاهی جامع به تأثیرات مثبت تنفس عمیق بر سلامت خواهیم داشت.
تقویت سیستم عصبی
هنگام تنفس عمیق، عصب واگ که بخشی از سیستم عصبی پاراسمپاتیک است، فعال میشود. این عصب وظیفه تنظیم فعالیتهای غیرارادی مانند ضربان قلب و هضم را برعهده دارد. تحریک عصب واگ با تنفس عمیق موجب کاهش ضربان قلب و ایجاد حس آرامش میشود که به کاهش اضطراب و بهبود وضعیت روانی کمک میکند.
تقویت سیستم ایمنی
استرس مزمن میتواند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود و مقاومت بدن را در برابر بیماریها کاهش دهد. با کاهش استرس از طریق تنفس عمیق، فعالیت سلولهای ایمنی افزایش پیدا میکند و بدن بهتر قادر به مقابله با عوامل بیماریزا خواهد بود. تحقیقات نشان دادهاند که این تکنیک میتواند تعداد سلولهای کشنده طبیعی (NK cells) را افزایش دهد که نقش مهمی در دفاع بدن دارند.
سلامت قلب و عروق
تنفس عمیق با کاهش ضربان قلب و فشار خون، به حفظ سلامت قلب و عروق کمک میکند. این روش باعث گشاد شدن عروق خونی و بهبود جریان خون میشود که در نهایت خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش میدهد. همچنین، افزایش سطح اکسیژن خون به عملکرد بهتر قلب کمک میکند.
بهبود عملکرد گوارشی
استرس میتواند موجب مشکلات گوارشی مثل سندرم روده تحریکپذیر و سوءهاضمه شود. تنفس عمیق با کاهش استرس، عملکرد دستگاه گوارش را بهبود میبخشد و به کاهش این مشکلات کمک میکند. همچنین، تحریک عضلات دیافراگم در این فرآیند نقش مهمی دارد که به هضم بهتر غذا کمک میکند.
افزایش انرژی و کاهش خستگی
تنفس عمیق با تأمین اکسیژن بیشتر به سلولهای بدن، به افزایش انرژی و کاهش خستگی کمک میکند. علاوه بر این، کاهش سطح هورمون استرس کورتیزول باعث میشود احساس خستگی کمتر شده و توانایی انجام فعالیتهای روزانه افزایش یابد.
بهبود کیفیت خواب
برای کسانی که به دلیل استرس و اضطراب دچار مشکلات خواب هستند، تنفس عمیق میتواند راهگشا باشد. این تکنیک به آرامش ذهن و بدن کمک کرده و زمان به خواب رفتن را کاهش میدهد. همچنین، کاهش بیداریهای شبانه و افزایش مدت خواب عمیق از دیگر فواید آن است.
تقویت تمرکز و عملکرد ذهنی
با افزایش اکسیژنرسانی به مغز، تنفس عمیق میتواند تمرکز، حافظه و کارکردهای شناختی را بهبود بخشد. این تکنیک مخصوصاً هنگام انجام کارهای پیچیده یا زمانی که نیاز به تمرکز بالا دارید، مفید است و به کاهش خستگی ذهنی نیز کمک میکند.
کاهش درد و تحمل بهتر آن
تنفس عمیق باعث ترشح اندورفینها، هورمونهای طبیعی کاهشدهنده درد، میشود و میتواند به کاهش درد و افزایش تحمل آن کمک کند. این روش برای افراد مبتلا به دردهای مزمن بسیار مفید است و در شرایط استرسزا نیز باعث بهبود تحمل درد میشود.
تقویت روابط اجتماعی
با کاهش استرس و افزایش آرامش، تنفس عمیق میتواند به بهبود روابط اجتماعی و افزایش احساسات مثبت کمک کند. افراد در چنین حالتی راحتتر ارتباط برقرار میکنند و روابط خانوادگی و دوستانه بهبود مییابد.
تنفس عمیق یک روش ساده و مؤثر است که میتواند تغییرات بزرگی در سلامت جسم و روان شما ایجاد کند. با تمرین منظم این تکنیک، میتوانید زندگی آرامتر، پرانرژیتر و با کیفیتتری را تجربه کنید. تنفس عمیق نه تنها به کاهش استرس کمک میکند، بلکه کلید ارتقاء سلامت کلی و بهبود کیفیت زندگی است.
بررسی آناتومی هنگام نفس کشیدن
دستگاه تنفس شامل حفرهی دهان و بینی، حلق، حنجره، نای، نایژه، نایژک و ششها میشود. در انسان پردهی دیافراگم، قفسهی سینه را از حفرهی شکم جدا کرده است. دیافراگم که شکل گنبدی دارد با حرکت خود به سمت بالا و پایین حجم قفسهی سینه را افزایش یا کاهش میدهد و در تنفس آرام و طبیعی مهمترین نقش را در حرکات ششها ایفا میکند.
هنگام عمل دم دیافراگم منقبض میشود و به سمت پایین حرکت میکند؛ در نتیجه حجم قفسهی سینه و ششها افزایش مییابد. با افزایش حجم ششها فشار هوای بیرون بیشتر از فشار درون ششها میشود و این امر باعث کشیده شدن هوا به درون ریهها میگردد.
در حین عمل بازدم دیافراگم منبسط میشود و فضای قفسهی سینه و حجم ششها کاهش پیدا میکند؛ در نتیجه فشار هوای درون ششها از بیرون بیشتر میشود و هوا از ریهها خارج میگردد.
چگونه نفس خود را زیاد کنیم
یکی از سادهترین و مؤثرترین راهها برای تقویت عملکرد ریهها، تمرین تنفس عمیق است. انجام منظم تمرینات روزانه مانند تنفس دیافراگمی و سایر تکنیکهای تنفسی میتواند ظرفیت ریهها را افزایش داده و عملکرد آنها را بهبود ببخشد. هنگام تنفس، سعی کنید صاف بنشینید و از خمیده نشستن یا قوزکردن اجتناب کنید، زیرا این وضعیت اجازه نمیدهد ریهها بهطور کامل از هوا پر و خالی شوند.
پیادهروی تند یکی از تمرینات عالی برای تقویت قلب و ریهها به شمار میرود. علاوه بر آن، کوهنوردی نیز گزینهای فوقالعاده است، زیرا در ارتفاعات به دلیل کاهش سطح اکسیژن، ریهها مجبور میشوند سختتر کار کنند و این عامل به افزایش ظرفیت آنها کمک میکند.
در طول فعالیتهای روزمره، تمرینات تنفسی ساده را فراموش نکنید. یکی از این تمرینها باد کردن بادکنک است که میتواند بهطور چشمگیری ظرفیت تنفسی شما را افزایش دهد. همچنین، ورزشهای هوازی مثل دوچرخهسواری، شنا، دویدن و حتی رقصیدن در بهبود سلامت ریهها بسیار مؤثر هستند.
خواندن آواز هم تمرینی لذتبخش و مفید برای افزایش توان تنفسی است. در کنار این موارد، نوشیدن آب کافی را جدی بگیرید تا مجاری تنفسی مرطوب بمانند و بهتر عمل کنند.
از مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض دود بهشدت پرهیز کنید، زیرا این موارد باعث کاهش ظرفیت ریهها و آسیبدیدگی آنها میشوند. همچنین، مصرف کافی ویتامین D که در مواد غذایی مانند ماهی، تخممرغ و لبنیات یافت میشود، میتواند از بروز بیماریهای التهابی ریوی جلوگیری کند و به سلامت ریهها کمک کند.
فواید انجام تمرینات تنفسی برای افزایش حجم ریه
تمرینات تنفسی اگر به صورت مداوم انجام شوند میتوانند اثرات شگفتانگیزی داشته باشند. اگر هر روز چند دقیقه از وقت خود را به تمرین تنفس اختصاص دهید میتوانید اثرات عالی آن را تجربه کنید. در ادامه به چند مورد از فواید آن اشاره میشود.
- با انجام تمرین تنفس، سطح استرس و اضطرابتان تا حد زیادی کاهش مییابد.
- عضلات درگیر در فرآیند تنفس تقویت میشوند.
- تعداد نفسهایتان در طول زمان کم میشود و انرژی کمتری برای تنفس صرف خواهید کرد.
- در هنگام ورزش و انجام فعالیتهای روزمره، نفس کم نمیآورید.
- فشار خون و میزان هورمون کورتیزول کاهش مییابد.
- انجام تمرین تنفس میتواند به بهبود توجه و تمرکز کمک کند.
یوگا و تأثیر آن بر کاهش استرس
یوگا یکی از مؤثرترین روشها برای کاهش استرس است، چرا که میتواند سطح هورمونهای استرسزا، به ویژه کورتیزول، را کاهش دهد. کورتیزول که به عنوان “هورمون استرس” شناخته میشود، در شرایط فشار و اضطراب افزایش مییابد و به طور مستقیم بر سلامت روان و جسم تأثیر منفی میگذارد. تمرینات یوگا با استفاده از تکنیکهای تنفس عمیق و حرکات آرام، باعث کاهش ترشح کورتیزول میشوند و به آرامش بدن کمک میکنند.
علاوه بر این، تمرکز و توجه در حین انجام حرکات یوگا، ذهن را از افکار منفی و استرسهای روزمره دور میکند و به فرد امکان میدهد تا به حس آرامش عمیق دست یابد. با تمرین منظم یوگا، افراد میتوانند نه تنها بدن خود را آرام کنند، بلکه ذهنشان را نیز از هرگونه تنش و اضطراب آزاد سازند. این تأثیرات به مرور زمان قویتر میشوند و به افراد کمک میکنند که در مقابل فشارهای روانی زندگی، مقاومتر و آرامتر باشند.
افزایش تمرکز با تمرینات تنفس یوگا
تمرینات تنفس در یوگا یکی از ابزارهای قدرتمند برای افزایش تمرکز و آرامش ذهن هستند. این تمرینات به افراد کمک میکنند تا با کنترل تنفس، ذهن خود را از افکار پراکنده دور کنند و به یک حس هماهنگی درونی برسند.
یکی از مهمترین تکنیکهای تنفس در یوگا، تنفس عمیق است که باعث میشود اکسیژن بیشتری وارد بدن شود و سطح آرامش عمومی افزایش یابد. تنفس عمیق همچنین به کاهش هورمونهای استرس و افزایش توجه کمک میکند و تمرکز را بهبود میبخشد.
علاوه بر این، یکی از تکنیکهای معروف تنفس در یوگا پرانایاما نام دارد. در این تکنیک، کنترل و تنظیم ریتم تنفس به گونهای انجام میشود که انرژی حیاتبخش به تمام بخشهای بدن انتقال یابد. پرانایاما به روشهای مختلفی انجام میشود؛
از جمله تکنیکهای «اوجایی» و «آنولوم ویلوم» که هر کدام تأثیرات ویژهای بر ذهن و بدن دارند. این تمرینات باعث آرامش درونی و تمرکز میشوند و به ذهن کمک میکنند که در لحظه حال بماند و از نگرانیها و افکار نامرتبط رها شود.
در نتیجه، تمرینات تنفس یوگا میتوانند در بهبود تمرکز، کاهش استرس و افزایش قدرت ذهنی افراد مؤثر باشند و با تمرین منظم آنها، به مرور زمان ذهنی آرام و متعادلتر به دست میآید.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
علائم دو قطبی بودنمشکلات فرزندان دارای والدین سمیآموزش ذهن آگاهی در محیط کار
مفید و کاربردی بود ✅